سینەمای نوێی ئێرانی

کوردسینەما- پرسیارێك لەبەرامبەر ناونیشانی ئەو باسە قوت بێتەوە ئەوەیە بۆچی لەنێو ئەو هەموو شێواز و ستایلە جیاوازەی سینەما.. سینەمای ئێرانی هەڵدەبژێرین بۆ قسەكردن؟ دواتر مەبەست چیە لە سینەمای نوێی ئێرانی؟ ئایا سینەمای ئێرانی بەنوێ‌ ‌و كۆنیەوە سینەمایەك نیە نوقم لە نێو خورافیاتی ئیسلامی؟ هەریەك لەو پرسیارانە لەڕێگەی قسەكردن لە فیلمەكانەوە  بەدرێژایی ئەو بابەتە دەگەڕێینەوە سەری ، ئەوەی لەو سەرەتایە پێویستی بە ئاماژە كردن بێت ئەوە پەیوەندیی بە یادەوەری بینەری كوردی كوردستانی عیراقەوە هەیە، ئەو بینەرەی كە لەڕێگەی میدیاكانی بەعسەوە بەردەوام دوو فیلمی فارسی نیشان دەدرا پڕبوو لەمەغزای ئایدیۆلۆژی، مەبەستی سەرەكیش سوكایەتی كردن بوو بە دەسەڵاتی سیاسی دەوڵەتی ئێرانیەوە لەلایەكی تریش شەڕی كولتوری بوو لەتەك كۆمەڵگای ئێرانی، دیارە بەر لەئاماژەكردن بۆ ناوەڕۆكی ئەو دوو فیلمە پێویستە ئەوە بەهەند وەر بگیرێت بەدوای بەیانەكانی جەنگ ئەو دوو فیلمە وەك سوكایەتی نیشان دەدران، لەبەرامبەر ئەو شەپۆڵە سینەماییەی فیلمی ئێرانی كە بە سینەمای جەنگ ناسرابوو تیایدا سینەماكارانێكی زۆری سینەمای ئێرانی ڕوویان تێ‌ كردبوو تەنانەت هەندێك لەو فیلمانە لەسەر كارەساتی كیمیا بارانكردنی هەڵەبجەش بوو، بەڵام بەر لەوەی بێینە سەر ئەو جۆرە سینەمایەش لەسەر یادەوەری ئەو بەشەی كوردستان لەتەك ئەو دوو فیلمە ئێرانیە دەوەستین، فیلمی یەكەم كە بەردەوام وەك سوكایەتیەكی دەسەڵاتی ئاینی دەوڵەتی ئێران و كولتوری ئێرانی نیشان دەدرا فیلمی(هورمز) بوو كە بەناوی كارەكتەری سەرەكی فیلمەكە ناونرا بوو، ئەو كچە حەوت جار شوو دەكاتەوە دەیەوێ‌ شووی هەشتەم بكات بەڵام قازی پێی دەڵێت یاسا ڕێگای ئەو كارەی نادات كەچی دواتر لە ڕێگەی فریوو دانی، قازی ڕازی دەبێت بەو مەرجەی دەبێ‌ سەرەتا مێرد بەو بكات دوایی تەڵاقی دەدات بۆ ئەوەی تر، بەو شێوەیەش تا كۆتایی فیلمەكە هورمز نۆ مێرد دەكات، لە مێرد كردنی هەشتەمی بە قازی، دیمەنی ئاهەنگێكی تیایە هورمز دەستە خوشكەكانی بانگ دەكات بەدەوەری قازی سەما بكەن، ئەو فیلمە  یەكێكە لە بەرهەمی فیلمە كۆنەكانی سینەمای ئێرانی و TVی عێراقی وەك دەرخستنی وێنەی ناوەوەی ئێران نیشانمانی دەدات وەك چۆن فیلمێكی تر  سەر بەهەمان قۆناغی سەرەتاكانی ئەو سینەماییە ئەویش فیلمێكە پاڵەوانەكەی ناوی (حەسەن كەچەڵە) و عاشقی كچە پاشایەك دەبێت، كچە پاشاش دڵی بە كەچەڵ خۆشە، بیرۆكەی ئەو فیلمە تاڕادەیەكی زۆر لە چیرۆكی (كەچەڵی كۆتر بازی) سەمەدی بیهرەنگیەوە نزیكە، ڕۆژێكیان حەسەن كەچەڵ وە ك پیشەی هەمیشەی  لەحەمامێك دەنوێت بەردێك ژێر قاچەكانی دەخورێنێت دواتر گەردەلوولێك كەل و پەلی حەمامەكە بۆ ئاسمان دەبات، تاوەكو كەچەلێكی تری لێ‌ پەیدا دەبێت بەناوی (حوسێن كەچەڵ). لێرەوە كەشێكی كۆمیدیی باڵ بەسەر ئەو بەرهەمە دادەگرێت، كارەكانی حەسەن لەلایان حوسێنەوە دەبێتە مایەی گاڵتە جاری، دواتر حەسەن و كچە پاشا بەیەك دەگەن و سەرەنجام حوسێن كەچەڵ پیرۆزباییان لێدەكات و فیلمەكەش تەواو دەبێت. هەڵبەت لەپاڵ نیشاندانی ئەو فیلمە لەلایان TVی عیراقیەوە وەك وێنەیەكی سینەمای ئێرانی نیە، هێندەی بۆ سوكایەتی كردنە بە كولتوری ئێرانی، بەوەی ئێرانی خاوەنی كولتورێكن لەسەر خورافە و ئەفسانە درووست بووە، تەنانەت ئەو كاتانەی بەعس ڕۆژانە چەند سەعاتێك بەزمانی فارسی لەTV بە بەرنامەكانی موجاهیدی خەڵق دەدات، دیسان فیلمی حەسەن كەچەڵ لەپاڵ گۆرانیەكانی سەردەمی شای ئێران  دەبنەوە بەشی شێری ئەو پڕۆگرامانە، دیارە ئەوەیان دەرفەت بۆ تەفسیری زۆر جیاواز هەڵدەگرێت لە پەیوەندیی نێوان كولتوری ئێرانی و دەسەڵاتی سیاسی، بەڵام لەبەر ئەوەی ئەو ووتارە بەمەبەستی قسەكردنە لەسینەما ناچارین واز لەو جۆرە تەفسیرانە بێنین، بەڵام بەرلەوەی  بێینە سەر ئەو گۆڕانەی ئەو سینەمایە بەخۆیەوە دەبینێت سەرەتا لەسەر چۆنیەتی درووست بوونی سینەما لە ئێران دەوەستین و ئاوڕێكی خێرا لەفیلمە بەراییەكان دەدەینەوە. گەڕانەوە بۆ مێژووی سینەمای ئێرانی بەتەنیا لەوێوە دەست پێناكات كاتێ‌ یەكەم فیلمی ئێرانی بەرهەم دێت، بەڵكو ئەو مێژووە لەگەڵ هاتنی كامێراو كەرەستەكانی بەرهەم هێنانی سینەما سەرهەڵدەدات، دیارە لەیەكلاكردنەوەی مێژووی ئەو سینەمایە سەرچاوەكان شتێكی جیاواز ناڵێن چونكە هەموویان لەسەر مێژووی ڕووداوەكان لەیەكەوە نزیكن ئەوەش ئەوەمان بۆ ساغ دەكاتەوە كە ئەو سینەمایە مێژووەكەی بۆ 1900 دەگەڕێتەوە ئەوكاتەی شا موزەفەرەدین لەڕێگەی گەشتەكەی بۆ ئەوروپا كامێرایەكی سینەمایی دەكڕێت، یەكەم كاری سینەمایی لەلایان وێنەگرەكەیەوە (میرزا ئیبر اهیم خان) وێنە دەگیرێت لەبارەی ڤیستڤاڵێك بۆ گوڵ كە لەشاری ئۆستاند لە 18/8/1900 ساز كراوە بەڕای هەموان ئەو فیلمە بەیەكەم بەرهەمی سینەمای ئێرانی ناو دەبرێت. تاسەردەمانێكی درێژ سینەما وەك گەمە و ئارەزویەك لەژێر دەستی دەسەڵات دەرنەچوو، تەنانەت ئەوكاتەش كە لە 1904 یەكەم هۆڵی سینەما لە ئێران كرایەوە، ئەوەی سەیریش بكەوێتەوە ئاشنا نەبونی خەڵكی تاران بوو بە سینەما، بەو پێیەی كە پایتەخت دەبێت هەرگەشەیەكی فەرهەنگی لەوێ‌ زیاتر ڕەنگ بداتەوە كەچی لە ئێرانیدا پایتەخت نەیتوانی بەشداری لەو گەشە فەرهەنگیە بكات، ئەگەرچی دوو هەوڵ بۆخانەی سینەما لە تاران هەبوو، یەكەمین كردنەوەی خانەیەكی بازرگانی بوو بۆ سینەما لەلایان (ئیبراهیم خان شاهەباسی) كە فیلمی ئەوروپی دێنا بۆتاران، لەو ڕێگەیەوە دەیویست خەڵكی تاران بە دنیای تازەگەری خۆرئاوایی ئاشنا بكات، خانەی دووەمیش لەلایان (مەهدی خانی ڕووسی) درووستكرا، ئەو پیاوە كوڕی پیاوێكی ئینگلیز و دایكێكی ڕووسی بوو، كە لە 1907 ئەو خانە سینەماییەی درووست كرد، بەڵام بەهۆی هێزە ئۆپۆزسیۆنەكان لەقۆناغی دەستوور هێرشی كرایە سەر. لە 1928 تاران هەنگاوێكی جددی نا بۆ هۆڵی سینەمایی، ئەوەبوو لەو ساڵەدا هۆڵێكی تایبەت بە ژنان كرایەوە، ئەو هەنگاوە دەشێ‌ وەك یەكەم بانگەشە بۆ سینەمای فێمێنیستی چاو لێبكەین، ئەگەرچی دواتر بەهۆی نەبوونی توانای دارایی ‌و بودجەیەكی ڕێكخەر پڕۆژەی ئەو هۆڵە شكستی هێنا، بوونی هۆڵی سینەما بەتایبەت لەپایتەخت ترسێكی ڕووبەرووی پیاوانی ئاینی كردەوە ئەویش ترسیێكی كولتوری بوو لەبەرامبەر شەپۆڵی فیلمی بیانی، بەوەی ئەو فیلمانە نامۆن بە كولتور و پەروەردەی كۆمەڵگای ئێرانی، كە دەبێتە هۆكارێك بۆ دوور كەوتنەوە لە ئاینی ئیسلام، بەڵام ئەو ترسە نەیتوانی شتێك لەو واقیعە بگۆڕێت تا ساڵی 1930 ئەوكاتەی دەرهێنەری ئەرمەنی (ئەفانیس ئۆگانیانز) دووفیلمی بێدەنگی درووست كرد یەكەمیان بەناوی (ئابی و رەبی) فیلمی دووەمیشی دوای دووساڵیتر بەناوی "حاجی ئاغا" ، لەئەرشیفی ئەو سینەمایە ئەوە كۆنترین فیلمە تا ئێستا مابێتەوە، فیلمەكەش ناڕاستەوخۆ كەوتبووە ژێر ئەو هەڕەشە ‌و ترسەی سینەما لەوڵاتەكەیاندا درووستی كردبوو، ئەو فیلمە تائەمڕۆ وەك سەرەتاو هەوڵێكی مێژوویی سینەمای ئێرانی تەماشا دەكرێت، بۆیە دەبینین یەكێك لەدەرهێنەرەكانی ئەمڕۆی سینەمای ئێرانی كە (ناسری تەقوایی) ە لەفیلمی (كاغەزی بێ‌ خەت) دیمەنێكی ئەو فیلمە وەك هەوڵێكی مێژوویی ئەو سینەمایە نیشان دەدات، لەگەڵ باسكردنی سەرەتای درووست كردنی فیلم لە ئێراندا، ئەوەش سوور بوونی ئەو دەرهێنەرەیە لەسەر ئەو سینەمایەدا. ساڵێك دوای فیلمی(حاجی ئاغا) ئێران یەكەم فیلمی دەنگداری بەخۆیەوە بینی، ئەوەیان یەكەمە فیلمیش بوو كە سانسۆر بیگرێتەوە ئەویش فیلمی (كچێكی خێڵی لور) ی دەرهێنەران "ئەردەشێر ئێرانی" و "عەبدولحوسێن سەربنتا"بوو، فیلمەكە لەوڵاتی هند وێنەی گیراوە. ئەو سەرەتایە دەبوو ببێتە هاندەرێكی پتەو كەچی بەپێچەوانەوە لەنێوان ساڵانی1938-1948 هیچ فیلمێكی ئێرانی بەرهەم نەهات، بەڵكو هۆڵەكانی سینەماش تەنیا فیلمی ئەمریكی و هندی و میسری بەخۆوە گرتووە، بۆیە مێژووی ئەو سینەمایە تەنیا مێژووی لەدایكبونی بووە، چونكە تا ساڵی 1950 ژمارەی فیلمی بەرهەم هێنراو (13) فیلم بوو، بەپاڵ پشتی میسریەكان ‌و هندیەكان بەرهەم هاتوون، بەڵام فیلم گەلێك بوون زیاتر بەرەو لای پێكەنین و كات بەسەربردن چووە، تا دەرهێنەر (سیاماك یاسامی) لە ساڵی 1965  بەفیلمی (خەزینەی گارون) توانی ئەو سینەمایە بباتە نێو تێڕوانینێكی ترەوە، ئەگەرچی شەپۆڵی فیلمی ئێرانی لەناوەوەی ووڵات بەڕادەیەكی سەیر پێشوازی لێدەكرا، بێئەوەی گوێ‌ بدرێتە ئاست نزمی كارەكان، ژمارەی هۆڵەكان زیاد دەبوون و لە 1963 هۆڵەكانی سینەما ژمارەیان گەیشتە 300 هۆڵ، لەو ساڵەدا تەنها لەتاران 33 ملیۆن پلیت فرۆشراوە، دیارە دواتر سینەمای ئێرانی ڕووی كردە جۆرە فیلمێكی تر كەخەڵكی پێشوازیەكی گەرمیان لێی كرد، ئەویش ئەو فیلمانەی كە لەسەر ململانێی كۆمەڵایەتی درووست دەكراو تیایدا بیرۆكەیەك زۆر ڕەنگی دەدایەوە ئەویش هەڵەكردن بەرەنجامی ئاوەژوو بونەوەی بارودۆخ و ژینگەو پەیوەندیەكانە وەك لەفیلمی(دزێكی بەشەرەف) ی مەجیدی موحسینی 1958 دەبینرێ، پاڵەوانەكانی ئەو فیلمە كارەكتەری خاوەن بە ئەخلاق و ویژدانن، بابەتی سەرەكیش كێشەی هەژاری و ستەمی كۆمەڵایەتیە، ئەوەش بووە هۆی ئەوەی سینەماكاران بیر لە نووسینی ئەو بابەتانە بكەنەوە، دامەزرێنەری كتێبخانەی سینەمایی لەو ووڵاتە (فاروق غەفری) ڕۆڵێكی بەرچاوی لەو كتێبخانەیە بینی بەهۆی شارەزایی لەسینەما وەك یاریدەدەری دەرهێنەری فەڕەنسی (هنری لانگۆ) تاوای لێهات هەرخۆشی بابەتی فیلمەكانی بنووسێت، بەڕادەی ئەوەی هێندە لەواقیعی كۆمەڵگاكەی نزیك دەكەوێتەوە كە فیلمێكی بەناوی (باشوری شار) 1958 تاپێنج ساڵ سانسۆر بكرێت، هاوكات نیشاندان و كۆتایی هێنان  بەسانسۆر كردنی هاوكات بوو لەگەڵ نیشاندانی فیلمی (ماڵی ڕەش) ی فروغی فروخزاد، دیارە ئەو دوو فیلمە كاریگەریەكی تەواوی لەسەر چێژی ئیستاتیكی لەسینەمای ئێرانی درووست كردووە، بەتایبەت فیلمەكەی فروغ بەلای ڕەخنەگری سینەمای ئێرانی (حەمید داباشی) ەوە یەكەم فیلمی ئێرانیە هەڵگری خواستێكی ڕاستەقینەیە لە سینەمادا. ئیلتیزامی سیاسی و ڕەوتە نوێیەكانی سینەما بۆماوەی دەساڵ دوو هێلی ئاوێتەی ناو یەكتری بوون ڕێك بەمانای لەنێوان ساڵانی 1969 تا 1979 واتە تاهاتنە سەر حوكمی شۆڕشی ئیسلامی، ئەویش وابەستەبوون بوو بەگوتاری سیاسەت لەفیلمەكانی (مانگا)ی داریوش مەهروجی و (گیسار)ی مەسعود كیمیایی بەڕووی ئەو سینەمایە دەركەوتووە، هەرچی لەنێوان ڕەوتە نوێیەكانی سینەما و بەتایبەت بەواقیعی نوێی ئیتاڵی لەچەند فیلمێكی وەك (موسافیر)ی عەباسی كیا روستەمی (تەوژمی باران) ی بەیزایی‌و (خواحافیز برادەر)ی نادری. ئەگەر ئەمڕۆ سینەماكارانی ئێرانی سەرباری كارەكانیان ڕووبەڕووی سانسۆری دەوڵەت ببنەوە بەوەی نابێت كارەكانیان لادان بێت لەئاكار و نەریتی ئیسلام، ئەوا لەڕابردووشدا ئەو سینەمایە ڕووبەرووی هەمان سانسۆر بۆتەوە لەبەرامبەر دەسەڵاتی شادا، بۆیە لەو ڕۆژگارەشدا گوزارشت كردن لە خود یەكێك بووە لەسانسۆرترین ئەو بابەتانە، هۆیەكەشی پەیوەستە بەگەندەڵی ‌و هەیمەنەكردنی شا بۆسەر ووڵات وەك چۆن دەرهێنەر ئەمیری نادری لەفیلمی (هرمۆنیكا) 1973 لەڕێگەی تێكەڵ كردنی واقیع و خەیاڵ  ‌و لەڕێگەی ناڕاستەوخۆ ئەو پەیوەندیە دەردەخات، یاخود فیلمێكی تری ئێرانی بەناوی (ڕەزای ماتۆر لێخوڕ) كەشێتێك لە شێتخانە ڕایكردووە ئەو شێتە لەو فیلمەدا نوێنەری توێژی ڕۆشنبیرانە لەوەی كۆمەڵگا تووشی دڵە ڕاوكە هاتووە لەسەپاندنی تازەگەری بەسەر ووڵاتدا، لەكاتێكدا ڕابردوو بە بەردەوامی لەناویدا لەدایك دەبێتەوە. لەگەڵ كۆتایی هاتن بەدەسەڵاتی شا و هاتنی حوكمی كۆماری ئیسلامی هێرش كردنە سەر سینەماكان و سوتاندنی هۆڵەكان یەكێك بوو لەو كارانەی شۆڕش لەئەستۆی خۆی گرت تا ڕۆژی 11ی شوباتی 1979 خومەینی لێدوانێكیدا و هانی سینەماكارانیدا بەردەوام بن بۆكاری سینەمایی، لەگەڵ خوڵقاندنی چوارچێوەیەكی جوانكاریی ‌و ئایدیۆلۆژی بۆ سینەمای ئێرانی كە هاوجوت بێت لەگەڵ پەروەردەی ئیسلامی، ئەو وتەیەی خومەینی بوو بە بنەمایەك بۆچوار چێوە و ڕێسایەك لەسینەمای ئێرانی، بەوەی دواتر ئەو چوارچێوەیە دەست نیشان كراو، تائەمڕۆكەش دەبێ‌ سینەماكاران پێیەوە پابەندبن، ئەوانیش نابێت بینەر وا لێبكرێت هاوسۆز بێت لەگەڵ تاوانبار، قەدەغەكردنی هەندێ‌ دیمەن لەوانە بازرگانی كردن بە تلیاك ‌و نزیك بوونەوە و بەریەكەوتنی نێوان ژن و پیاو، تەنانەت گەر ئەو دوو كەسە لەواقیعدا ژن ومێردی یەكتریش بن، ڕێزگرتن لەژیانی هاوسەریی ‌و نزیك نەبوونەوە لەخیانەتی هاوسەرێتی گریمانەیەكی سەپێنراوی كۆماری ئیسلامیە بۆ ئەو سینەمایە، ئەوە لەپاڵ هەر هەڕەشە و مەترسیەك كە بۆسەر دەوڵەت و پیاوانی ئاینی بێت بەوەی نابێ كارەكتەری ئاینی بەشێوەیەك بخرێت ڕوو بەوەی ببێتە مایەی پێكەنین.
دیارە ئەو گریمانەیەی دەوڵەت بۆ سەر سینەما تەنیا گریمانەی پەیوەندی نێوان سینەما و كامێرا نیە، بەوەی نابێت بینەر ئەوانەی پێ نیشان بدرێت، بەڵكو ئەو كارە دەسەپێنرێتە سەر ستاڤی كارەكەش بەوەی ماكێر لەكاتی ئارایشت كردنی ئەكتەرەكان دەبێت ماكێری ڕەگەزەكان سەر بە ڕەگەزی خۆی بێت، بەمانای قەبووڵ ناكرێت ماكێرێكی پیاو ئارایشتی ئەكتەرێكی ئافرەت بكات، ئەوەش بەو مەبەستەیە هیچ نزیكبونەوەیەك و بەریەكەوتنێك لەنێوان ئەو دوو ڕەگەزە ڕوو نەدات، هەریەك لەو خاڵانەش بوونە بە بنەمای ئەو سینەمایە، تەنانەت ئەو سینەمایە چەندە لەخەڵاتە جیهانیەكان نزیكیش بكەوێتەوە بەڵام ئەوانە بنەمای كاركردنن و نابێت لێیان لابدرێت. لەگەڵ سەرهەڵدانی جەنگی نێوان عیراق و ئێران، سینەمای ئێرانیش بەشداری لەو جەنگە كرد، لەڕێگەی سینەمایەك كەتیایدا بەدڕندە نیشاندانی سوپای عیراقی بوو، لەلایەكی تریش داكۆكی كردن لەبەها ئیسلامیەكان بەشێكی تری سینەمای جەنگی ئێرانیە كە سەرەتا گەورە دەرهێنەرێكی وەك(موحسین مەخمەلباف) یش كەوتە ژێر كاریگەری ئەو سینەمایەوە، مەخمەلباف لەو سینەمایەدا بەتوانایەكی مەزنەوە دەركەوتووە، فیلمەكانی بەدیارترین بەرهەمەكانی سینەمای جەنگ ناو دەبرێن، وەك چۆن بەر لەشۆڕشی ئیسلامی فیلمەكانی(ئەمیری نادری و بەهرامی بەیزایی) بەشداریی كاریگەریان هەبوو لەسەر گۆڕینی ستایل لەو سینەمایە، ئەو دووانەی دواتر جارێكی تر لەو سینەما نوێیە بەشداربوون، سینەمای جەنگی ئێرانی سینەمایەكە بەلای ڕەخنەگران (مارتن) و(هامایۆن) ئەو فیلمانە وێنەیەكی گەشی ئەو ووڵاتە دەرناخات، بەڵكو بڵاوبوونەوەی لەلایان دەوڵەتەوە بەمەبەستی گەش نواندنی وێنەی كۆماری ئیسلامیە، هەربۆیە بەشێك لەو فیلمانە لەناو ئێراندا قەدەغە كراون، كەچی لەدەرەوە دەوڵەت كار ئاسانی دەكات بۆ بڵاوبوونەوەی. كەچی بەدوای ئەو قۆناغە سینەمای ئێرانی توانی لەڕێگەی ڤیستڤاڵە جیهانیەكان بەرەو پێشەوە بڕوات بەتایبەتی لەسەر دەستی دەرهێنەرانی وەك (عەباسی كیا روستەمی، سەمیرە مەخمەلباف، مەجیدی مەجیدی، بەهمەنی قوبادی، تەهمینە میلانی).
 لەبارەی ئەو گەشە سەندنە لەم دواییانەدا (د.ئەنیاس دی ڤیكتۆر) لەسیمینارێكدا كە لەپاریس سازكرابوو، ئاماژەی بۆ ئەو بەرەو پێشچوونەوە كرد، بەلایەوە یەكێك لەگرفتە سەرەكیەكانی مەسەلەی سانسۆرە، كە بەشێوەیەكی زۆر توند ڕووبەرووی سینەماكاران دەبێتەوە، بەڵام بەلایەوە سانسۆر زیاتر سانسۆری نەریتیە دەنا دەوڵەت دەسكاری ئەو لایەنە سیاسیانە ناكات كە لەسیناریۆكان هەیە، كە گەورە دەرهێنەران كاریان تێدا كردووە، بەتایبەت لەجەنگی لەگەڵ عیراقدا، ئەو لەباسەكەیدا بایەخی ئەو سینەمایەی گەڕاندەوە بۆ "ئارەزوو لەپارێزگاری كردن لەگەورەترین شێوازەكان بۆ كات بەسەربردنی كۆمەڵی، وەدەیانەوێ‌ شاشەی سینەما بكرێت بەئاوێنەیەك كە پێچەوانەی كۆمەڵگای ئیسلامی ئێرانی بێت" بەمانای سینەمای ئێرانی هێندەی بەلای دەوڵەتەوە دەبێت سینەمایەك بێت سیماكانی كۆمەڵگایەكی مەدەنی بەئێرانی ببەخشێت و هەموو پێچەوانەكانی ئەو كۆمەڵگایە سانسۆر دەكات، ئەوە جێگای بایەخیەتی نەوەكو كاری سیاسی. لەدەرەوەی ئەو بۆچونەوەش دەتوانین ئاماژە بۆ فیلمی(ئاوازی قومری) بكەین وەك نمونەیەك بۆ سینەمای خۆشەویستی، یاخود فیلمی(دوو ژن) ی تەهمینە میلانی، كە لەنێو خۆپیشاندانی خوێندكاران و وەستانی ڕۆژنامە لەلایان دەوڵەتەوە، دەیەوێ‌ دیدێكی ترمان پێ‌ ئاشنا بكات لەبارەی بزووتنەوەی فێمێنیستی كە دەكرێت ئەو فیلمە و كارەكانی تری دەرهێنەر بەبەرهەمی سینەمای فێمێنیستی ئێرانی ناوبەرین، ئەو دیدە ئەگەر وەك (د.ئەنیاس دی ڤیكتۆر) دەڵێت پێچەوانەی واقیعی كۆمەڵگا بێت بەڵام لەڕوویەكی تردا پێمان دەڵێت سینەمای ئێرانی بەهۆی ئیسلامبوونیەوە دەشێ‌ بەسینەمای دواكەوتن و خورافە ناو نەبرێت

 

نووسینی: نیهاد جامی